Posts

Showing posts from February, 2023

Bhagavad Gita: Chapter 18

Image
Bhagavad Gita: Chapter 18 मोक्षसंन्यास–योग (The Yoga of Liberation by Renunciation) Performing prescribed duties surrendering all the fruits of actions to the Lord, fixing the mind upon Him, being devoted onto Him, and being freed from the mode of dualities is the primary theme of Bhagavad Gita, and this alone is enough to obtain the grace of the Lord (Krishna) and be freed from the cycle of birth and death अर्जुन उवाच: संन्यासस्य महाबाहो तत्त्वमिच्छामि वेदितुम् । त्यागस्य च हृषीकेश पृथक्केशिनिषूदन ।।१।। तत्त्व संन्यासको जान्न, चाहन्छु म जनार्दन ! त्यागको पनि हे कृष्ण ! बेग्ला बेग्लै गरीकन ।।१।। I desire to know severally, O mighty-armed, the essence or truth of renunciation, O Hrishikesa, as also of abandonment, O slayer of Kesi! श्री भगवानुवाच: काम्यानां कर्मणां न्यासं संन्यासं कवयो विदुः । सर्वकर्मफलत्यागं प्राहुस्त्यागं विचक्षणाः ।।२।। त्यो काम्य कर्मको त्याग, “संन्यास” कवि जान्दछन् । सारा कर्मफल–त्याग, बुद्धिमान् “त्याग” मान्दछन् ।।२।।

Bhagavad Gita: Chapter 17

Image
Bhagavad Gita: Chapter 17 श्रद्धात्रय–विभाग–योग (The Yoga of the Division of the Threefold Faith) Sattvic worship done to the God अर्जुन उवाच: ये शास्त्रविधिमुत्सृज्य यजन्ते श्रद्धयाऽन्विताः । तेषां निष्ठा तु का कृष्ण सत्त्वमाहो रजस्तमः ।।१।। जो शास्त्रविधि छोडेर, श्रद्धाले यज्ञ गर्दछन् । तिनको स्थिति कस्तो छ, सात्विकी वा रजो तमस् ।।१।। Those who, setting aside the ordinances of the scriptures, perform sacrifice with faith, what is their condition, O Krishna? श्री भगवानुवाच: त्रिविधा भवति श्रद्धा देहिनां सा स्वभावजा । सात्त्विकी राजसी चैव तामसी चेति तां श्रृणु ।।२।। तीन छन् नरका श्रद्धा, उब्जन्छन् ती स्वभावतः । सात्विकी, राजसी फेरि, तामसी तिमी लौ सुन ।।२।। Threefold is the faith of the embodied, which is inherent in their nature—the Sattwic (pure), the Rajasic (passionate), and the Tamasic (dark). Do you hear of it. सत्त्वानुरूपा सर्वस्य श्रद्धा भवति भारत । श्रद्धामयोऽयं पुरुषो यो यच्छ्रद्धः स एव सः ।।३।। मनमाफिकको श्रद्धा, स

Bhagavad Gita: Chapter 16

Image
Bhagavad Gita: Chapter 16 दैवासुरसंपद्–विभाग–योग (The Yoga of the Division Between the Divine & the Demoniac Natures) Prahlad (of divine nature, and the greatest devotee of Lord Vishnu) being surrounded by the armies of demon Hiranyakashipu श्री भगवानुवाच: अभयं सत्त्वसंशुद्धिज्र्ञानयोगव्यवस्थितिः । दानं दमश्च यज्ञश्च स्वाध्यायस्तप आर्जवम् ।।१।। अभय मनको शुद्धि, संस्थिति ध्यानयोगमा । दम दान, र यज्ञादि, तप; स्वाध्याय; साधुता ।।१।। Fearlessness, purity of heart, steadfastness in Yoga and knowledge, alms-giving, control of the senses, sacrifice, study of scriptures, austerity and straightforwardness, अहिंसा सत्यमक्रोधस्त्यागः शान्तिरपैशुनम् । दया भूतेष्वलोलुप्त्वं मार्दवं ह्रीरचापलम् ।।२।। अहिंसा; सत्य; अक्रोध, अनिन्दा; त्याग शान्तता । अनाशक्ति; दया; लज्जा, मृदुता; अप्रमादता ।।२।। Harmlessness, truth, absence of anger, renunciation, peacefulness, absence of crookedness, compassion towards beings, uncovetousness, gentleness, modesty, absen

Bhagavad Gita: Chapter 15

Image
Bhagavad Gita: Chapter 15 पुरुषोत्तमयोग (The Yoga of the Supreme Spirit) Vedic interpretration of Tree of Life, with roots (source/God) upwards, giving birth to different branches of Science (Vedic Science) coming forth below श्री भगवानुवाच: ऊर्ध्वमूलमधःशाखमश्वत्थं प्राहुरव्ययम् । छन्दांसि यस्य पर्णानि यस्तं वेद स वेदवित् ।।१।। माथि फेद उँधो हाँगा, हुने पिपल नित्य छ । वेद हुन् जसका पात, त्यो जान्ने वेद जान्दछ ।।१।। They (the wise) speak of the indestructible Peepal tree, having its root above and branches below, whose leaves are the metres or hymns; he who knows this is a knower of the Vedas. अधश्चोर्ध्वं प्रसृतास्तस्य शाखा गुणप्रवृद्धा विषयप्रवालाः । अधश्च मूलान्यनुसन्ततानि कर्मानुबन्धीनि मनुष्यलोके ।।२।। उँधो उँभो छन् जसका प्रशाखा, बढ्छन् गुणैले विषयादि मूना । उँधो जरा फेरि फिँजेर जान्छन्, ती कर्मद्वारा नरलोक बाँध्छन् ।।२।। Below and above spread its branches, nourished by the Gunas; sense-objects are its buds; and below in the worl

Bhagavad Gita: Chapter 14

Image
Bhagavad Gita: Chapter 14 गुणत्रयविभाग–योग (The Yoga of the Division of the Three Gunas) A Yogi enriched in Sattvic Guna, performing meditation श्री भगवानुवाच: परं भूयः प्रवक्ष्यामि ज्ञानानां ज्ञानमुत्तमम् । यज्ज्ञात्वा मुनयः सर्वे परां सिद्धिमितो गताः ।।१।। फेरी भन्नेछु यो ज्ञान, ज्ञानमा परमोत्तम । जुन् जानी मुनि सम्पूर्ण, यहाँबाट पुगे पर ।।१।। I will again declare (to you) that supreme knowledge, the best of all knowledge, having known which all the sages have gone to the supreme perfection after this life. इदं ज्ञानमुपाश्रित्य मम साधर्म्यमागताः । सर्गेऽपि नोपजायन्ते प्रलये न व्यथन्ति च ।।२।। ज्ञान धारण यो गर्दै, मलाई पाउने जन । सृष्टिमा न त जन्मन्छ, प्रलयैमा न पर्दछ ।।२।। They who, having taken refuge in this knowledge, attain to unity with Me. Thus established, they are neither born at the time of creation nor are they disturbed at the time of dissolution. मम योनिर्महद्ब्रह्म तस्मिन् गर्भं दधाम्यहम् । संभवः सर्वभूतानां ततो भव

Bhagavad Gita: Chapter 13

Image
Bhagavad Gita: Chapter 13 क्षेत्रक्षेत्रज्ञ-विभाग-योग (The Yoga of the Distinction Between the Field and the Knower of the Field) Presence of God in all living and non-living entities अर्जुन उवाच: प्रकृतिं पुरुषं चैव क्षेत्रं क्षेत्रज्ञमेव च । एतद् वेदितुमिच्छामि ज्ञानं ज्ञेयं च केशव ।।१।। प्रकृति के हो, पुरुष के हो, त्यस्तै क्षेत्र औ क्षेत्रज्ञ पनि । जान्न चाहन्छु हे केशव ! ज्ञान र जान्नुपर्ने अनि ।।१।। I wish to learn about Nature (matter) and the Spirit (soul), the Field and the Knower of the Field, knowledge and that which ought to be known, O Keshav! श्री भगवानुवाच: इदं शरीरं कौन्तेय क्षेत्रमित्यभिधीयते । एतद्यो वेत्ति तं प्राहुः क्षेत्रज्ञ इति तद्विदः ।।२।। यही शरीर कौन्तेय ! “क्षेत्र” यो कहलाउँछ । यो जान्नेलाई “क्षेत्रज्ञ”, भन्दछन् तत्त्वविज्जन ।।२।। This body, O Arjuna, is called the Field, and he who knows it is called the Knower of the Field (according to the sages or the one who know of them). क्षेत्रज्ञं चापि मां विद्धि