Bhagavad Gita: Chapter 17

Bhagavad Gita: Chapter 17

श्रद्धात्रय–विभाग–योग
(The Yoga of the Division of the Threefold Faith)

Sattvic worship done to the God

अर्जुन उवाच:

ये शास्त्रविधिमुत्सृज्य यजन्ते श्रद्धयाऽन्विताः ।
तेषां निष्ठा तु का कृष्ण सत्त्वमाहो रजस्तमः ।।१।।

जो शास्त्रविधि छोडेर, श्रद्धाले यज्ञ गर्दछन् ।
तिनको स्थिति कस्तो छ, सात्विकी वा रजो तमस् ।।१।।

Those who, setting aside the ordinances of the scriptures, perform sacrifice with faith, what is their condition, O Krishna?

श्री भगवानुवाच:

त्रिविधा भवति श्रद्धा देहिनां सा स्वभावजा ।
सात्त्विकी राजसी चैव तामसी चेति तां श्रृणु ।।२।।

तीन छन् नरका श्रद्धा, उब्जन्छन् ती स्वभावतः ।
सात्विकी, राजसी फेरि, तामसी तिमी लौ सुन ।।२।।

Threefold is the faith of the embodied, which is inherent in their nature—the Sattwic (pure), the Rajasic (passionate), and the Tamasic (dark). Do you hear of it.

सत्त्वानुरूपा सर्वस्य श्रद्धा भवति भारत ।
श्रद्धामयोऽयं पुरुषो यो यच्छ्रद्धः स एव सः ।।३।।

मनमाफिकको श्रद्धा, सबको हुन्छ भारत ।
मान्छे श्रद्धामयै हुन्छ, ऊ श्रद्धा अनुसार छ ।।३।।

The faith of each is in accordance with his nature, O Arjuna! The man consists of his faith; as a man’s faith is, so is he.

यजन्ते सात्त्विका देवान्यक्षरक्षांसि राजसाः ।
प्रेतान्भूतगणांश्चान्ये यजन्ते तामसा जनाः ।।४।।

सात्विकी देवता पुज्छन्, राजसी यक्ष–राक्षस ।
भूत–प्रेतहरु पुज्छन्, अरु ती तामसी जन ।।४।।

The Sattwic or pure men worship the gods; the Rajasic or the passionate worship the Yakshas and the Rakshasas; the others (the Tamasic or the deluded) worship the ghosts and the hosts of nature-spirits.

अशास्त्रविहितं घोरं तप्यन्ते ये तपो जनाः ।
दम्भाहङ्कारसंयुक्ताः कामरागबलान्विताः ।।५।।

विरुद्ध शास्त्र जो मान्छे, कठोर तप गर्दछन् ।
घमण्ड; ढोङ; आसक्ति; बल औ कामयुक्त छन् ।।५।।

Those men who practice terrific austerities not enjoined by the scriptures, given to hypocrisy and egoism, impelled by the force of lust and attachment,

कर्षयन्तः शरीरस्थं भूतग्राममचेतसः ।
मां चैवान्तःशरीरस्थं तान्विद्ध्यासुरनिश्चयान् ।।६।।

पीर्दछन् देहलाई र, भित्रको “म”कनै पनि ।
जान ती मूर्खलाई ता, आसुरी भावका भनी ।।६।।

Senseless, torturing all the elements in the body and also Me who dwells in the body—know you these to be of demoniac resolves.

आहारस्त्वपि सर्वस्य त्रिविधो भवति प्रियः ।
यज्ञस्तपस्तथा दानं तेषां भेदमिमं श्रृणु ।।७।।

आहार पनि तीनोटै, प्रिय हुन्छन् सबैकन ।
त्यस्तै यज्ञ; तपस्या र, दानका भेद छन् सुन ।।७।।

The food also which is dear to each is threefold, as also sacrifice, austerity and alms-giving. Hear you the distinction of these.
[Meaning: A man’s taste for a particular food is determined according to the Guna prevalent in him.]

आयुःसत्त्वबलारोग्यसुखप्रीतिविवर्धनाः ।
रस्याः स्निग्धाः स्थिरा हृद्या आहाराः सात्त्विकप्रियाः ।।८।।

आयु; बुद्धि; बल; स्वास्थ्य, सुख औ प्रीतिवर्धक ।
रसिलो; स्वदिलो; चिल्लो; दीगो भोजन सात्विक ।।८।।

Foods which increase life, purity, strength, health, joy and cheerfulness, which are oleaginous (oily) and savory (aromatic), substantial and agreeable, are dear to the Sattwic people.

कट्वम्ललवणात्युष्णतीक्ष्णरूक्षविदाहिनः ।
आहारा राजसस्येष्टा दुःखशोकामयप्रदाः ।।९।।

अमिलो; नुनिलो; तातो, पीरो; पोल्ने; रुखो–सुको ।
रोग; शोक; पिडा पार्ने, मान्दछन् राजसी निको ।।९।।

The foods that are bitter, sour, saline, excessively hot, dry, pungent and burning, are liked by the Rajasic and are productive of pain, grief and disease.

यातयामं गतरसं पूति पर्युषितं च यत् ।
उच्छिष्टमपि चामेध्यं भोजनं तामसप्रियम् ।।१०।।

चिसो; नीरस; बासी औ, दुर्गन्धी र जुठो छ जो ।
अशुद्ध पनि जुन् हुन्छ, तामसीको भलो छ त्यो ।।१०।।

That which is stale, tasteless, putrid, rotten and impure refuse, is the food liked by the Tamasic.

न हि देहभृता शक्यं त्यक्तुं कर्माण्यशेषतः ।
यस्तु कर्मफलत्यागी स त्यागीत्यभिधीयते ।।११।।

मान्छेबाट सबै कर्म, त्याग्न बन्दैन संभव ।
तसर्थ जो फल त्यागी छ, त्यही “त्यागी” कहाउँछ ।।११।।

Verily, it is not possible for an embodied being to abandon actions entirely, but he who relinquishes the rewards of actions is verily called a man of renunciation.

अनिष्टमिष्टं मिश्रं च त्रिविधं कर्मणः फलम् ।
भवत्यत्यागिनां प्रेत्य न तु संन्यासिनां क्वचित् ।।१२।।

कर्मका फल छन् तीन, इष्ट; अनिष्ट; मिश्रित ।
मर्दा मिल्छ सकामीको, त्यागीको हुन्न संचित ।।१२।।

The threefold fruit of action—good, evil and mixed—accrues after death to the non-abandoners, but never to the abandoners.

पञ्चैतानि महाबाहो कारणानि निबोध मे ।
सांख्ये कृतान्ते प्रोक्तानि सिद्धये सर्वकर्मणाम् ।।१३।।

मबाट राम्ररी जान, पार्थ ! यी पाँच कारण ।
सांख्य सिद्धान्तमा छन् यी, कर्म सिद्ध्यार्थ साधन ।।१३।।

Learn from Me, O mighty-armed Arjuna, these five causes, as declared in the Sankhya system for the accomplishment of all actions.

अधिष्ठानं तथा कर्ता करणं च पृथग्विधम् ।
विविधाश्च पृथक्चेष्टा दैवं चैवात्र पञ्चमम् ।।१४।।

ती हुन् आधार; कर्ता र, करण भिन्न–भिन्न छन् ।
चेष्टा विभिन्न छन्, त्यस्तै, पाँचौँ संस्कार भन्दछन् ।।१४।।

The body, the doer (performer), the various senses, the different functions of various sorts, and the presiding Deity as the fifth— these are the five factors of action.

शरीरवाङ्मनोभिर्यत्कर्म प्रारभते नरः ।
न्याय्यं वा विपरीतं वा पञ्चैते तस्य हेतवः ।।१५।।

तन; मन र वाणीले, मान्छे जो कर्म थाल्दछ ।
शास्त्रानुसार वा उल्टो, हुन्छन् यी पाँच कारण ।।१५।।

Whatever action a man performs by his body, speech and mind, whether right or wrong, these five are its causes.

तत्रैवं सति कर्तारमात्मानं केवलं तु यः ।
पश्यत्यकृतबुद्धित्वान्न स पश्यति दुर्मतिः ।।१६।।

शुद्धात्माकन कर्ता हो, भन्ने ठान्दछ दुर्मति ।
बुद्धि बिग्रेर यो देख्छ, सत्य देख्दैन तैपनि ।।१६।।

Now, such being the case, he (the ignorant being) who looks upon his Self, which is isolated, as the agent, he of perverted intelligence sees not.

यस्य नाहंकृतो भावो बुद्धिर्यस्य न लिप्यते ।
हत्वापि स इमाँल्लोकान्न हन्ति न निबध्यते ।।१७।।

“म कर्ता” भाव त्यागेको, जस्को बुद्धि अलिप्त छ ।
त्यो मारे पनि यी लोक, न बाँधिन्छ न त मार्दछ ।।१७।।

He who is ever free from the egoistic notion, whose intelligence is not tainted by good or evil, though he slays these people, he slays not, nor is he bound (by the action).

ज्ञानं ज्ञेयं परिज्ञाता त्रिविधा कर्मचोदना ।
करणं कर्म कर्तेति त्रिविधः कर्मसंग्रहः ।।१८।।

ज्ञान; ज्ञेय र ज्ञाता यी, तीनै हुन् कर्म–प्रेरक ।
कारण; कर्म औ कर्ता, तीन हुन् कर्मसंग्रह ।।१८।।

Knowledge, the knowable and the knower form the threefold impulse to action. The organ, the action and the agent form the threefold basis of action.

ज्ञानं कर्म च कर्ता च त्रिधैव गुणभेदतः ।
प्रोच्यते गुणसंख्याने यथावच्छृणु तान्यपि ।।१९।।

ज्ञान; कर्म र कर्ता यी, तीन छन् गुणले गरी ।
भन्या छ सांख्यशास्त्रैमा, त्यो पनि सुन राम्ररी ।।१९।।

Knowledge, action and the actor are declared in the science of the Gunas (the Sankhya philosophy) to be of three kinds only, according to the distinction of the Gunas. Hear them also duly.

सर्वभूतेषु येनैकं भावमव्ययमीक्षते ।
अविभक्तं विभक्तेषु तज्ज्ञानं विद्धि सात्त्विकम् ।।२०।।

जस्बाट सब प्राणीमा, भाव देखिन्छ अव्यय ।
भिन्नमा सम भावैले, ज्ञान त्यो जान सात्विक ।।२०।।

That by which one undivided Imperishable Reality is seen within all diverse living entities—know you that knowledge to be Sattwic (pure).

यत्तु प्रत्युपकारार्थं फलमुद्दिश्य वा पुनः ।
दीयते च परिक्लिष्टं तद्दानं राजसं स्मृतम् ।।२१।।

सट्टामा; फल–आशाले, दुःखले; करले सुन ।
दिइन्छ दान त्यो हुन्छ, राजसी दान अर्जुन ! ।।२१।।

And, that gift which is made with the expectation of some return, or with a desire for fruitive results, or in a grudging mood, is said to be Rajasic.

अदेशकाले यद्दानमपात्रेभ्यश्च दीयते ।
असत्कृतमवज्ञातं तत्तामसमुदाहृतम् ।।२२।।

अयोग्य देश कालैमा, कुपात्रैमा दिइन्छ जो ।
छली–ढाँटी, गरी हेलाँ; तामसी दान हुन्छ त्यो ।।२२।।

The gift which is given at the improper place and time to unworthy persons, without respect or with insult, is declared to be Tamasic.
[Meaning: Wrong place and time- the place which is not holy; where irreligious people and beggars assemble; where wealth acquired through illegal means such as gambling and theft, is distributed to gamblers, singers, fools, rogues, women of evil reputation; wealth that is distributed at an inauspicious time. This does not discourage the giving of alms to the poor.]

ॐ तत्सदिति निर्देशो ब्रह्मणस्त्रिविधः स्मृतः ।
ब्राह्मणास्तेन वेदाश्च यज्ञाश्च विहिताः पुरा ।।२३।।

ॐ तत् सत् यति तीनोटा, नाम ईश्वरका बुझ ।
यीबाटै बनिए पैले, वेद; यज्ञ र ब्राह्मण ।।२३।।

“Om Tat Sat”- this has been declared to be the triple designation of Brahman. By that were created formerly the Brahmanas, the Vedas and the sacrifices.

तस्मादोमित्युदाहृत्य यज्ञदानतपःक्रियाः ।
प्रवर्तन्ते विधानोक्ताः सततं ब्रह्मवादिनाम् ।।२४।।

तस्मात् “ॐ” यो पुकारेर, यज्ञ; दान; तप; क्रिया ।
गर्दछन् ब्रह्मवादी त, शास्त्रको विधिले सदा ।।२४।।

Therefore, with the utterance of “Om” are the acts of gift, sacrifice and austerity, as enjoined in the scriptures, always begun by the students of Brahman.

तदित्यनभिसन्धाय फलं यज्ञतपःक्रियाः ।
दानक्रियाश्च विविधाः क्रियन्ते मोक्षकाङ्क्षिभिः ।।२५।।

“तत्” संझी फल त्यागेर, यज्ञ; दान; तप; क्रिया ।
नाना प्रकारका हुन्छन्, मोक्षार्थी जनबाट ता ।।२५।।

Uttering Tat, without aiming at the fruits, are the acts of sacrifice and austerity and the various acts of gift performed by the seekers of liberation.

सद्भावे साधुभावे च सदित्येतत्प्रयुज्यते ।
प्रशस्ते कर्मणि तथा सच्छब्दः पार्थ युज्यते ।।२६।।

“सत्” लाग्छ सत्य भावैमा, र श्रेष्ठ भावमा बुझ ।
त्यस्तै उत्तम कर्मैमा, “सत्” शब्द लाग्छ अर्जुन ! ।।२६।।

The word Sat is used in the sense of reality and of goodness; and so also, O Arjuna, it is used in the sense of an auspicious act.

यज्ञे तपसि दाने च स्थितिः सदिति चोच्यते ।
कर्म चैव तदर्थीयं सदित्येवाभिधीयते ।।२७।।

तप, यज्ञ र दानैको, स्थिति “सत्” नै कहिन्छ र ।
प्रभु निमित्तको कर्म, निःशंक “सत्” कहाउँछ ।।२७।।

Steadfastness in sacrifice, austerity and gift, is also called Sat; and also action in connection with these (or for the sake of the Supreme) is called Sat.

अश्रद्धया हुतं दत्तं तपस्तप्तं कृतं च यत् ।
असदित्युच्यते पार्थ न च तत्प्रेत्य नो इह ।।२८।।

श्रद्धाहीन तपस्या र, होम; दानादि; कर्म यी ।
“असत्” हुन्; व्यर्थ छन् पार्थ ! यहाँ अनि मरेपछि ।।२८।।

Whatever is sacrificed, given or performed, and whatever austerity is practiced without faith, it is called Asat, O Arjuna! It is worthless here or hereafter (after death).

ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्री कृष्णार्जुनसम्वादे श्रद्धात्रयविभागयोगो नाम सप्तदशोऽध्यायः ।।

Thus in the Upanishads of the glorious Bhagavad Gita, the science of the Eternal, the scripture of Yoga, the dialogue between Sri Krishna and Arjuna, ends the seventeenth discourse entitled: The Yoga of the Division of the Threefold Faith